حمل و نقل دریائی، اهمیت ها و چالش ها

سخن سردبیر


عنوان مقاله [English]

-

حمل و نقل دریائی، اهمیت ها و چالش ها

کشور ایران با داشتن 58000 کیلومتر نوار ساحلی در نواحی شمالی و جنوبی که حدود 40 درصد مرزهای کشور را تشکیل می دهد جزء کشورهای دریائی جهان است البته بدلیل عدم برنامه ریزی و توجه لازم حدود پنج درصد از ظرفیت سواحل کشور استفاده شده و کشور تنها ده درصد از تولید ناخالص ملی خود را از دریا تأمین می کند به بیان دیگر میزان یک درصد اقتصاد دریای دنیا را بدون احتساب منابع نفتی و گازی و دو و نیم درصد را با احتساب این منابع بخود اختصاص داده است و کشور از جنبه پتانسیل موجود در اختیار کشور در بین 184 کشور در رتبه چهلم می باشد ولی در کل ایران از نظر کسب درآمد شرایط مطلوبی نداشته و فعالیت­های عمده اقتصادی صرفاً در شهرهای بزرگ ساحلی انجام شده است.

با نگاهی به علم اقتصاد، دو واژه اقتصاد و دریا و توسعه دریا محور در قرن اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته که به معنای استفاده پایدار از ظرفیت منابع و گستره آبی مشتمل بر اقیانوس­ها، دریاها و جزایر برای رشد اقتصادی، بهبود شرایط زندگی مردم و ایجاد اشتغال و بطور کلی افزایش تولید ناخالص ملی تعریف می­گردد. اقتصاد دریا علاوه بر شیلات و گردشگری دریائی است.

باتوجه به استعدادهای قابل توجه موجود در سواحل، تمرکز جمعیت در این نواحی بنحو صحیح صورت گرفته و به عنوان مثال هفت استان ساحلی کشور که حدود بیست و پنج درصد مساحت کشور را بخود اختصاص می­ دهند. تنها ده درصد جمعیت را دربرمی­ گیرند.

باتوجه به موارد فوق ­الذکر در نواحی دریائی ایجاد شغل در مقایسه با سایر نواحی بسیار تسهیل شده و لذا لزوم  تمرکز جمعیت در این مناطق بسیار مورد توجه می­باشد یک نمونه موفق در کشور در این زمینه نمونه مناسبی را با ایجاد بندر شهید رجائی در سواحل جنوبی که باعث افزایش جمعیت استان هرمزگان درصد دو برابر شد را می ­توان نام برد.

در حوزه گردشگری هم با  سرمایه گذاری در مناطق ساخت جاذبه های مطلوبی ایجاد می ­شود که یک نمونه موفق آن در جزیره کیش است.

در جهت تحقق توسعه و اقتصاد دریا محور باید محورهای زیر مورد توجه و تأکید قرار گیرد.

  • توجه و تأکید بر محورهای کلیدی توسعه دریا محور
  • توجه به ظرفیت­ اکولوژیک در برنامه ­ریزی توسعه
  • توجه به اقلیم مناطق و نواحی ساحلی
  • توجه به ظرفیت­ های حمل ­و نقل دریائی
  • تأکید بر اصول مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی
  • توجه به نوآوری در حوزه دریائی
  • ارزیابی بکارگیری تجربیات جهانی
  • استفاده از منابع انسانی و پشتوانه ­های تخصصی
  • بکارگیری جوامع محلی در تصمیم ­گیری ­های اساسی
  • تسهیل سرمایه­ گذاری داخلی و خارجی
  • توجه ویژه به بنادر کوچک و گردشگری دریائی

باتوجه به محدودیت­ های مختلف موجود در ایران و استعداد گسترده طبیعی موجود در سواحل شمالی و جنوبی بنظر می ­رسد باتوجه دقیق به عناوین فوق­ الذکر باید مسائل مرتبط با توسعه دریائی و اقتصاد دریائی مورد توجه مدیران ارشد و سیاست گذاران کشور قرار گیرد. 

علیرضا رهائی