چالش های بخش حمل و نقل. حمل و نقل هوائی

یکی از شاخص­ های اقتصادی هر کشور، شرایط موجود و میزان توسعه در حمل­ و ­نقل هوائی است. پیشرفت و گسترش حمل ­و ­نقل هوائی دارای چند مؤلفه است.
الف) گستردگی سطح کشور و فاصله بین فرودگاه­ های شهری و منطقه­ ای
ب) میزان تقاضای سفر، شرایط اقتصادی و اجتماعی مردم
ج) شرایط اقتصادی کشورها، احداث فرودگاه در مکان­ های مناسب
د) تهیه تجهیزات و امکانات ناوبری و ایمنی و هواپیما به میزان مناسب
در کشورهائی که طرح جامع حمل­و­نقل مصوب دارند سهم بخش­های جاده ­ای در راه­ های فرعی و اصلی و آزادراه، ریلی (راه­ آهن)، هوائی و دریائی از تقاضای جابجائی برحسب پارامترهای مختلف مشخص می­شود به­عنوان مثال براساس آمار سال 1394 سهم حمل­و­نقل در بخش ریلی، هوائی و جاده ­ای به ­ترتیب 1.2، 1.1، 97.7 درصد بوده است. این آمار عقب­ ماندگی در بخش­ های ریلی و هوائی کشور را نشان می ­دهد در سال­های اخیر شاخص­ های حمل ­ونقل هوائی در ایران رشد منفی داشته و کشور در بین کشورهای منطقه غرب آسیا رتبه چهارم را کسب کرده ­است. این درحالی­ است که ایران از نظر جمعیتی رتبه اول را بین کشورهای این منطقه دارد. گزارش­ های موجود نشان می­ دهد که میزان سرمایه ­گذاری توسعه ­ای در این از جنبه تأمین تجهیزات و هواپیما رشد منفی داشته ­است اگرچه تعداد فرودگاه ­های کشور به­ میزان 60 مورد بوده که تنها 15 فرودگاه نود درصد از سهم جابجائی مسافر را بعهده­ داشته­ اند لذا تعداد زیاد فرودگاه­ های بدون تقاضای مسافر و پرواز در شرایطی که هزینه­ های پرسنلی و تعمیر و نگهداری آن مطرح ­است باعث ایراد ضرر و زیان به سازمان ­های متولی صنعت هوائی کشور شده­است.
در سه دهه اخیر بدلیل سیاست­ های تحریمی دول غربی امکان خرید هواپیما برای کشور نبوده ­است و تأمین هواپیما به ­صورت استیجاری و یا به­ صورت دست­ دوم عملی شده ­است. دراین­ زمینه با مطالعه و ارزیابی میزان تقاضای مسافر و طول پروازها بنظر می رسد بیشترین درخواست برای هواپیماهای با ظرفیت کمتر از 150 نفر باشد.
در دهه شصت حمل­ ونقل هوائی در کشور عمدتاً توسط دو یا سه شرکت دولتی انجام می­ شد خوشبختانه در قالب سیاست­ های خصوصی ­سازی در سه دهه اخیر تعداد قابل توجهی شرکت و مؤسسات خصوصی وارد فعالیت­های حمل ­و نقل هوائی شدند. چالش اصلی این شرکت­ ها ناوگان سالخورده و با تعداد محدود است که راندمان عملیاتی مناسب ندارد.
یکی از چالش­ های دیگر صنعت حمل­ و نقل هوائی سنگین بودن تعداد کادر اداری و پشتیبانی است که باعث افزایش هزینه شرکت ­های فعال در این زمینه می ­شود. لذا درخواست مداوم افزایش قیمت بلیط جهت جوابگوئی به هزینه­ های ایجاد شده مطرح می­ گردد لذا بنظر می رسد باتوجه به چالش های متعدد فوق­ الذکر لازم است یک بازبینی جدی در برنامه فعالیت حمل­ و نقل هوائی باید مورد توجه قرار گیرد که در شماره­ های بعدی مجله به آن پرداخته می­ شود.
                                                                                                 ▪ علیرضا رهائی